FORCE-NEN is een onderzoekssamenwerking tussen de Nederlandse NEN expertisecentra. Binnen FORCE-NEN verzamelen wij op een gestructureerde manier klinische gegevens, scans en lichaamsmateriaal van mensen met NEN. We verzamelen deze gegevens om onderzoek te kunnen doen naar NEN en daarmee de herkenning, behandeling en de behandeluitkomsten te verbeteren.

De FORCE-NEN Klinische Biobank is een onderdeel van FORCE. In de FORCE-NEN biobank worden klinische gegevens (denk bijvoorbeeld aan bloeduitslagen of welke behandeling er gegeven is), scans (bijvoorbeeld CT scans of een ⁶⁸Gallium-DOTA-PET/CT) en lichaamsmateriaal (bijvoorbeeld bloed) verzameld van mensen met een neuro-endocriene tumor (NET) of een neuro-endocriene carcinoom (NEC). NET en NEC samen heet neuro-endocriene neoplasma (NEN). Deze gegevens worden verzameld om toekomstig onderzoek mogelijk te maken. In eerste instantie richten wij ons op mensen met een NEN in het maagdarmkanaal of de alvleesklier.

NEN zijn zeldzaam, ze komen niet vaak voor. Wetenschappelijk onderzoek naar zeldzame tumoren is lastig. Vaak zijn er namelijk onvoldoende lichaamsmaterialen en/of medische gegevens voor onderzoek beschikbaar. Daarom werken de Nederlandse ziekenhuizen met specifieke kennis op het gebied van NET en NEC nu samen binnen FORCE om de FORCE-NEN Klinische Biobank op te zetten. Een klinische biobank is een verzameling gegevens en lichaamsmaterialen van mensen met een bepaalde ziekte bedoeld voor wetenschappelijk onderzoek. Met deze biobank willen wij beter onderzoek naar NEN mogelijk maken.

Bij een biobank ligt niet vast welk onderzoek er precies met de gegevens en het lichaamsmateriaal gedaan wordt. Een van de dingen die wij willen onderzoeken met materialen uit de FORCE-NEN biobank is de waarde van het in het bloed bepalen van DNA dat afkomstig is uit de tumor. Dit noemen we ook wel circulerend tumor DNA (ctDNA). Hier vindt u meer uitleg over wat dit betekent.

Daarnaast willen wij deze biobank gebruiken om:

• Nieuwe markers (bijvoorbeeld bloedbepalingen) te vinden voor vaststellen en vervolgen van neuro-endocriene tumoren
• Het beloop van neuro-endocriene tumoren beter te begrijpen
• Behandelbeslissingen te verbeteren
• Behandeluitkomsten te verbeteren
• Vroege herkenning van neuro-endocriene tumoren te verbeteren

Wie kunnen er meedoen met de FORCE-NEN klinisch biobank?

• Mensen die onder behandeling zijn in één van de FORCE-NEN ziekenhuizen
• Mensen met een NET van de dunne darm of alvleesklier en mensen met een NEC van het maagdarmkanaal
• Mensen die 18 jaar of ouder zijn
• Mensen die geen andere vorm van kanker hebben (of hebben gehad)
• Mensen die geen erfelijke aandoening hebben als oorzaak van de NEN

Hoeveel mensen kunnen er meedoen met de FORCE-NEN klinische biobank?
In eerste instantie kunnen er in het totaal 600 mensen meedoen. Daarna willen we kijken of we verder kunnen uitbreiden en meer mensen kunnen laten deelnemen aan de biobank.

Welke gegevens worden er verzameld?
Van mensen die toestemming geven voor deelname worden medische gegevens en scans verzameld en opgeslagen. Deze gegevens en scans worden met een code opgeslagen zodat onderzoekers die onderzoek doen met deze gegevens niet weten om welke persoon het gaat.

Welke lichaamsmaterialen worden er verzameld?
Voor de FORCE-NEN Biobank wordt bloed en weefsel verzameld. Deze lichaamsmaterialen krijgen een code zodat onderzoekers die de materialen gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek niet weten om welke persoon het gaat.

Bloed
Bij mensen die toestemming geven voor deelname aan FORCE wordt op vaste momenten 50 ml bloed afgenomen voor de biobank. Dit wordt zoveel mogelijk gecombineerd met al geplande bloedafnames.

Deze momenten zijn:

• De start van deelname aan de biobank.
• Bij de eerstvolgende controle in het ziekenhuis waarbij ook scans gemaakt worden om de ziekte in kaart te brengen.
• Als er sprake is van belangrijke toename (progressie) van de ziekte. Zolang er geen sprake is van progressie vindt deze bloedafname niet plaats.

Daarnaast willen we binnen de FORCE-NEN Biobank bij een groep van 150 mensen vaker bloed afnemen. Dit gaat om mensen met NET van de dunne darm of alvleesklier met een hogere graad (Ki-67 hoger dan 10%) en mensen met een maagdarm NEC.

De momenten van bloedafname in deze groep zijn:

• De start van de deelname aan de biobank.
• Bij iedere volgende controle in het ziekenhuis waarbij ook scans gemaakt worden om de ziekte in kaart te brengen. De bloedafnames gaan door tot en met de controle waarbij er belangrijke toename (progressie) van de ziekte wordt vastgesteld.
• Tussen de start en de eerste controle.
• Tussen de eerste en tweede controle.

Overzicht bloedafnames

Lichaamsmateriaal
Voor een diagnose of behandeling kan het zijn dat weefsel wordt verwijderd. Bij mensen die toestemming hebben gegeven voor deelname kan het materiaal dat niet meer nodig is voor diagnostiek of behandeling gebruikt worden voor de FORCE-NEN Biobank.

Wie mag onderzoek doen met deze gegevens?
Gegevens en lichaamsmaterialen van de FORCE-NEN klinische biobank mogen niet zomaar worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. Elk verzoek om gecodeerde gegevens en lichaamsmaterialen te gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek wordt eerst beoordeeld door de stuurgroep van FORCE-NEN. De Stichting NETNEC kanker vertegenwoordigt de patiënten in deze stuurgroep. De stuurgroep keurt een aanvraag alleen goed als het onderzoek aansluit bij de doelstellingen van de FORCE-NEN Klinische Biobank en als de privacy gewaarborgd kan worden. Klinische gegevens en lichaamsmateriaal komen alleen in gecodeerde vorm beschikbaar voor onderzoek. Er worden nooit méér medische gegevens en lichaamsmaterialen uitgegeven dan echt nodig is voor het betreffende onderzoeksproject.

Vaak moet daarnaast het gebruik van gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek ook nog goedgekeurd worden door een onafhankelijke commissie van de deelnemende ziekenhuizen.