Lees Voor

Neuro-endocriene tumoren

Deelnemende patiënten
0

FORCE-NEN

FORCE-NEN is een onderzoekssamenwerking tussen de Nederlandse NEN expertisecentra. Binnen FORCE-NEN verzamelen wij op een gestructureerde manier klinische gegevens, scans en lichaamsmateriaal van mensen met NEN. We verzamelen deze gegevens om onderzoek te kunnen doen naar NEN en daarmee de herkenning, behandeling en de behandeluitkomsten te verbeteren.

Doelstellingen

Het belangrijkste doel van FORCE-NEN is om onderzoek mogelijk te maken naar de waarde van het gebruik van de nieuwste bloedtesten. Met deze bloedtesten kunnen we het DNA uit de tumor dat in het bloed aanwezig kan zijn, gebruiken voor vroegdiagnostiek, gepersonaliseerde behandeling en opvolging. Daarnaast wil FORCE-NEN onderzoek mogelijk maken dat zich richt op:

  • Het ontdekken en valideren van nieuwe tumormarkers voor NEN
  • Nieuwe inzichten in het lange-termijn ziektebeloop
  • Verbetering van behandel beslissingen
  • Verbetering van behandelingen en behandeluitkomsten
  • Vroege ontdekking van NEN
Binnen FORCE-NEN zijn er twee belangrijke pijlers: 
  1. De FORCE-NEN Klinische Biobank. Een biobank is een verzameling van gegevens en lichaamsmateriaal van mensen met een bepaalde aandoening. De FORCE-NEN biobank verzamelt gegevens en lichaamsmateriaal van mensen met een NEN. In eerste instantie richten wij ons alleen op mensen met een NEN in het maagdarmkanaal of de alvleesklier. 
  2. FORCE-NEN Retrospectief. In de expertisecentra wordt al jaren veel onderzoek gedaan naar NEN. Voor dit onderzoek zijn al veel gegevens en lichaamsmaterialen verzameld. Wij willen deze gegevens binnen FORCE inzichtelijk maken zodat deze gegevens en lichaamsmaterialen ook voor nieuw onderzoek gebruikt kunnen worden.

Organisatie

FORCE-NEN Coördinatie

Coördinerend centrum: UMC Utrecht 

Prof. Dr. G. (Gerlof) D. Valk
Internist-endocrinoloog, UMC Utrecht
Hoofdonderzoeker FORCE-NEN

Prof. Dr. E. (Ed) Schuuring
Moleculair Bioloog in de pathologie, UMC Groningen

Hoofdonderzoeker FORCE-NEN

Dr. C.R.C. (Carla) Pieterman 
Internist-endocrinoloog, UMC Utrecht

Manager FORCE-NEN

Contact:
E-mail: force-nen@umcutrecht.nl
Telefoon: +31 88 75 603 90 (maandag t/m donderdag)
 





Deelnemende centra (op alfabetische volgorde):

AmsterdamUMC Locatie VUmc
Dr. A.F. (Anton) Engelsman
Endocrien chirurg 
Lokale hoofdonderzoeker FORCE-NEN

Antoni van Leeuwenhoek
Dr. M.E.T. (Margot) Tesselaar
Internist-oncoloog
Lokale hoofdonderzoeker FORCE-NEN
Contact: net@nki.nl

Erasmus MC
Dr. J. (Hans) Hofland
Internist-endocrinoloog
Lokale hoofdonderzoeker FORCE-NEN

Máxima MC
Dr. M.W. (Wouter) Dercksen
Internist-oncoloog
Lokale hoofdonderzoeker FORCE-NEN

Maastricht UMC+
Dr. L. (Loes) Latten-Jansen
Internist-oncoloog
Lokale hoofdonderzoeker FORCE-NEN
Contact: +31(0)43-3877025

UMC Groningen (UMCG)
Dr. A.M.E. (Annemiek) Walenkamp
Internist-oncoloog
Lokale hoofdonderzoeker FORCE-NEN
FORCE Project Leider

UMC Utrecht (UMCU)
Prof. Dr. G. (Gerlof) D. Valk
Internist-endocrinoloog, UMC Utrecht
Lokale hoofdonderzoeker FORCE-NEN
Hoofdonderzoeker FORCE-NEN

Dr. C.R.C. (Carla) Pieterman, UMC Utrecht
Internist-endocrinoloog
Lokale coördinator

Contact:
E-mail: force-nen@umcutrecht.nl
Telefoon: +31 88 75 603 90 (maandag t/m donderdag)

FORCE-NEN multicenter biobank

FORCE-NEN is een onderzoekssamenwerking tussen de Nederlandse NEN expertisecentra. Binnen FORCE-NEN verzamelen wij op een gestructureerde manier klinische gegevens, scans en lichaamsmateriaal van mensen met NEN. We verzamelen deze gegevens om onderzoek te kunnen doen naar NEN en daarmee de herkenning, behandeling en de behandeluitkomsten te verbeteren.

Voor patiënten

De FORCE-NEN Klinische Biobank is een onderdeel van FORCE. In de FORCE-NEN biobank worden klinische gegevens (denk bijvoorbeeld aan bloeduitslagen of welke behandeling er gegeven is), scans (bijvoorbeeld CT scans of een 68Gallium-DOTA-PET/CT) en lichaamsmateriaal (bijvoorbeeld bloed) verzameld van mensen met een neuro-endocriene tumor (NET) of een neuro-endocriene carcinoom (NEC). NET en NEC samen heet neuro-endocriene neoplasma (NEN). Deze gegevens worden verzameld om toekomstig onderzoek mogelijk te maken. In eerste instantie richten wij ons op mensen met een NEN in het maagdarmkanaal of de alvleesklier.

NEN zijn zeldzaam, ze komen niet vaak voor. Wetenschappelijk onderzoek naar zeldzame tumoren is lastig. Vaak zijn er namelijk onvoldoende lichaamsmaterialen en/of medische gegevens voor onderzoek beschikbaar. Daarom werken de Nederlandse ziekenhuizen met specifieke kennis op het gebied van NET en NEC nu samen binnen FORCE om de FORCE-NEN Klinische Biobank op te zetten. Een klinische biobank is een verzameling gegevens en lichaamsmaterialen van mensen met een bepaalde ziekte bedoeld voor wetenschappelijk onderzoek. Met deze biobank willen wij beter onderzoek naar NEN mogelijk maken.

Bij een biobank ligt niet vast welk onderzoek er precies met de gegevens en het lichaamsmateriaal gedaan wordt. Een van de dingen die wij willen onderzoeken met materialen uit de FORCE-NEN biobank is de waarde van het in het bloed bepalen van DNA dat afkomstig is uit de tumor. Dit noemen we ook wel circulerend tumor DNA (ctDNA). Hier vindt u meer uitleg over wat dit betekent.

Daarnaast willen wij deze biobank gebruiken om:

  • Nieuwe markers (bijvoorbeeld bloedbepalingen) te vinden voor vaststellen en vervolgen van neuro-endocriene tumoren
  • Het beloop van neuro-endocriene tumoren beter te begrijpen
  • Behandelbeslissingen te verbeteren
  • Behandeluitkomsten te verbeteren
  • Vroege herkenning van neuro-endocriene tumoren te verbeteren

Wie kunnen er meedoen met de FORCE-NEN klinisch biobank?

  • Mensen die onder behandeling zijn in één van de FORCE-NEN ziekenhuizen
  • Mensen met een NET van de dunne darm of alvleesklier en mensen met een NEC van het maagdarmkanaal
  • Mensen die 18 jaar of ouder zijn
  • Mensen die geen andere vorm van kanker hebben (of hebben gehad)
  • Mensen die geen erfelijke aandoening hebben als oorzaak van de NEN

Hoeveel mensen kunnen er meedoen met de FORCE-NEN klinische biobank?
In eerste instantie kunnen er in het totaal 600 mensen meedoen. Daarna willen we kijken of we verder kunnen uitbreiden en meer mensen kunnen laten deelnemen aan de biobank.


Welke gegevens worden er verzameld?
Van mensen die toestemming geven voor deelname worden medische gegevens en scans verzameld en opgeslagen. Deze gegevens en scans worden met een code opgeslagen zodat onderzoekers die onderzoek doen met deze gegevens niet weten om welke persoon het gaat.


Welke lichaamsmaterialen worden er verzameld?
Voor de FORCE-NEN Biobank wordt bloed en weefsel verzameld. Deze lichaamsmaterialen krijgen een code zodat onderzoekers die de materialen gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek niet weten om welke persoon het gaat.


Bloed
Bij mensen die toestemming geven voor deelname aan FORCE wordt op vaste momenten 50 ml bloed afgenomen voor de biobank. Dit wordt zoveel mogelijk gecombineerd met al geplande bloedafnames.

Deze momenten zijn:

  • De start van deelname aan de biobank.
  • Bij de eerstvolgende controle in het ziekenhuis waarbij ook scans gemaakt worden om de ziekte in kaart te brengen.
  • Als er sprake is van belangrijke toename (progressie) van de ziekte. Zolang er geen sprake is van progressie vindt deze bloedafname niet plaats.

Daarnaast willen we binnen de FORCE-NEN Biobank bij een groep van 150 mensen vaker bloed afnemen. Dit gaat om mensen met NET van de dunne darm of alvleesklier met een hogere graad (Ki-67 hoger dan 10%) en mensen met een maagdarm NEC.

De momenten van bloedafname in deze groep zijn:

  • De start van de deelname aan de biobank.
  • Bij iedere volgende controle in het ziekenhuis waarbij ook scans gemaakt worden om de ziekte in kaart te brengen. De bloedafnames gaan door tot en met de controle waarbij er belangrijke toename (progressie) van de ziekte wordt vastgesteld.
  • Tussen de start en de eerste controle.
  • Tussen de eerste en tweede controle.

Overzicht bloedafnames


Lichaamsmateriaal
Voor een diagnose of behandeling kan het zijn dat weefsel wordt verwijderd. Bij mensen die toestemming hebben gegeven voor deelname kan het materiaal dat niet meer nodig is voor diagnostiek of behandeling gebruikt worden voor de FORCE-NEN Biobank.

Wie mag onderzoek doen met deze gegevens?
Gegevens en lichaamsmaterialen van de FORCE-NEN klinische biobank mogen niet zomaar worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. Elk verzoek om gecodeerde gegevens en lichaamsmaterialen te gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek wordt eerst beoordeeld door de stuurgroep van FORCE-NEN. De Stichting NETNEC kanker vertegenwoordigt de patiënten in deze stuurgroep. De stuurgroep keurt een aanvraag alleen goed als het onderzoek aansluit bij de doelstellingen van de FORCE-NEN Klinische Biobank en als de privacy gewaarborgd kan worden. Klinische gegevens en lichaamsmateriaal komen alleen in gecodeerde vorm beschikbaar voor onderzoek. Er worden nooit méér medische gegevens en lichaamsmaterialen uitgegeven dan echt nodig is voor het betreffende onderzoeksproject.

Vaak moet daarnaast het gebruik van gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek ook nog goedgekeurd worden door een onafhankelijke commissie van de deelnemende ziekenhuizen.

Voor zorgprofessionals

FORCE-NEN (EURACAN domein 4) is een samenwerking tussen de Nederlandse NEN expertisecentra in een multicenter klinische biobank. Met deze samenwerking creëren wij een  grootschalige collectie van data, beeldvorming en lichaamsmateriaal  van donoren met NEN.

Het primaire doel van deze collectie is het vaststellen van de waarde van ultra-gevoelige circulerend celvrij DNA assays bij de vroegdetectie, gepersonaliseerde behandeling en follow-up van NEN.

Secondaire doelen van deze biobank zijn:

  • Het identificeren en valideren van nieuwe biomarkers voor diagnose, prognose en follow-up, therapie stratificatie en evaluatie van behandeling
  • Inzicht bieden in de lange-termijn biologie van NEN
  • Klinische besluitvorming verbeteren
  • Therapie uitkomsten verbeteren
  • Verbeteren van vroeg-detectie van NEN

Het cohort
Wij includeren patiënten met een bewezen NEN diagnose van 18 jaar of ouder die onder behandeling zijn in een van de deelnemende centra. Initieel includeren wij 600 patiënten met een dunne darm of pancreas NET of een maagdarm NEC.

Exclusie criteria zijn:

  • Een erfelijk syndroom
  • Een andere maligniteit (muv non-melanoom huidkanker)
  • Mixed NET/non-NET histologie
  • Niet in staat zijn broad consent te geven.

Opzet
Patiënten tekenen broad consent voor deelname aan de biobank. Van geïncludeerde patiënten wordt klinische data en beeldvorming verzameld voor de biobank, die gecodeerd centraal worden opgeslagen. Patiënten geven tevens toestemming voor het gebruik van restmateriaal. Op dit moment slaan wij (nog) geen vriesmateriaal op voor de biobank.

Van geïncludeerde patiënten wordt op vaste tijdstippen bloed afgenomen voor de biobank, wat in de deelnemende centra wordt opgeslagen. Deze momenten zijn op baseline, op moment van eerste stadiering na baseline en op het moment van progressie van ziekte.

Bij een subgroep van 150 patiënten met hooggradige NENs wordt vaker bloed afgenomen, namelijk op baseline en iedere stadiering daarna tot en met het moment van progressie. Tevens wordt  bloed afgenomen tussen baseline en de eerste stadiering en tussen de eerste en tweede stadiering.

 

Overzicht bloedafnames

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Deze biobank biedt de infrastructuur die nodig is om nieuwe biomarkers te vinden en te valideren voor diagnose, prognose en follow-up, therapie-selectie en evaluatie. Dit kan leiden tot verbeterde follow-up en behandel strategieën en tot verbetering van progressie-vrije en overall survival en het verminderen van therapie-gerelateerde morbiditeit. Daarnaast biedt deze goed-geannoteerde klinische biobank de mogelijkheid het inzicht in de lange-termijn biologie van NEN te vergroten, wat de basis is voor verdere ontwikkelingen zoals nieuwe theranostische targets.

Uitgave data en/of lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek
Een onderzoeker die gebruik wil maken van data en materialen van de FORCE-NEN klinische biobank moet geaffilieerd zijn met een van de deelnemende centra. De onderzoeker dient per  e-mail een onderzoeksvoorstel in bij de FORCE-NEN Coördinator, wat beoordeeld zal worden door de stuurgroep. Bij goedkeuring door de stuurgroep is het de verantwoordelijkheid van de onderzoeker de juiste ethische of biobank toestemmingen te verkrijgen voor het uitvoeren van het onderzoek. Als er samenwerking is met derde partijen (niet behorend tot de FORCE-NEN deelnemende centra) draagt de onderzoeker samen met de FORCE-NEN host (UMCG)  zorg voor de juiste contracten. Als aan al deze voorwaarden is voldaan zullen de benodigde data en materialen vrijgegeven worden voor onderzoek.

Op dit moment is het nog niet mogelijk een onderzoeksvoorstel in te dienen.